Naradka tępolistna
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
naradka tępolistna | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Androsace obtusifolia All. Fl. Pedem. i. 90. t. 46. f. 1. 1785[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Naradka tępolistna[4] (Androsace obtusifolia L.) – gatunek rośliny z rodziny pierwiosnkowatych.
Występuje tylko w Europie: w Alpach, Apeninach, górach Półwyspu Bałkańskiego, Sudetach i Karpatach. W Polsce jest bardzo rzadki. Podany został tylko z jednego stanowiska w Sudetach (w Małym Śnieżnym Kotle) i kilku stanowisk w Tatrach. W Sudetach jednak występowanie jest niepewne i jeśli w ogóle jeszcze występuje, to tylko w pojedynczych egzemplarzach. W Tatrach w 2008 potwierdzono występowanie tylko na dwóch stanowiskach: na Mięguszowieckiej Przełęczy pod Chłopkiem i na kopule szczytowej Ciemniaka. W Tatrach podawany był dawniej jeszcze z kilku innych stanowisk. Na trzech z nich nie został w 2002 odnaleziony, pozostałe podane z XIX w. (Pyszniańska Przełęcz, Dolina Pięciu Stawów Polskich, Małołączniak, Świnica) nie zostały zweryfikowane[5].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Niewielka roślinka (3-10 cm) z pojedynczym pędem kwiatowym i różyczką liściową. Rośnie pojedynczo, lub tworzy kępy. Cała roślina jest owłosiona krótkimi, gwiazdkowatymi, widlastymi i szczeciniastymi włoskami[5].
- Liście
- Lancetowate, tępe, o długości 1-2,5 cm.
- Kwiaty
- Zebrane w 4-10-kwiatowy kwiatostan na szczycie łodyżki. Ząbki kielicha o długości równej długości jego rurki. 5 białych lub różowawych, okrągłojajowatych i bardzo słabo wyciętych płatków korony z żółtawą gardzielą. Średnica kwiatu 8-10 mm[6].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Bylina, hemikryptofit, oreofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. W Tatrach rośnie na skalistych stokach, półkach skalnych w halnym[6]. Liczba chromosomów 2n=36. Gatunek charakterystyczny klasy Juncetea trifidi[7].
Zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]Według klasyfikacji IUCN z 2001 jest gatunkiem narażonym na wyginięcie (kategoria EN)[8]. W Polsce gatunek zagrożony wyginięciem. Został umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii EN (zagrożony)[9]. Jego populacja na Ciemniaku liczy tylko około 100 okazów, na Przełęczy pod Chłopkiem jest dużo mniejsza. Obydwa stanowiska znajdują się tuż przy szlaku turystycznym, co grozi ich zadeptaniem. Dużo liczniej natomiast naradka tępolistna występuje w słowackich Tatrach (kilkanaście istniejących stanowisk).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
- ↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz, Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.